🔻پروبیوتیک ها (probiotics) میکروارگانیسمهایی با ویژگی های سودمند برای میزبان هستند.

🔻بسیاری از محصولات پروبیوتیک تجاری موجود از منابع غذایی بویژه لبنیات بدست آمده اند. اگرچه پروبیوتیک موجود در مواد غذایی حساسیت بالایی به اسید معده دارند و اثرگذاری ازین طریق مورد سوال است.

🔻پره بیوتیک ها (prebiotics) موادغذایی غیرقابل هضمی هستند که به طور اختصاصی روی رشد و فعالیت یک یا چند میکروارگانیسم فلور نرمال تاثیر می گذارند.

🔻سین بایوتیک (synbiotics) به ترکیبی ازین دو عامل گفته می شود.

🔻مطالعات ابتدایی بر روی سویه های پروبیوتیک مشخص ( تنها یا بصورت ترکیبی) درسندرم روده تحریک پذیر (IBS) و سایر بیماریهای سیستم گوارش (IBD، اسهال ناشی از آنتی بیوتیک، کولیت ناشی از توکسین کلستریدیوم دیفیسیل، اسهال عفونی ، انسفالوپاتی کبدی ، آلرژی) موثر بوده اند.

🔻نکته مهم: پروبیوتیک ها از نظر ظرفیت مقاومت در برابر اسید معده و صفرا، قابلیت کلونیزاسیون در بخش انتهایی روده و تاثیر در ترشح سایتوکاینها متفاوتند و بنابراین نمیتوان نتایج حاصل از تجویز یک مکمل پروبیوتیکی (محصولی ترکیبی از میکروارگانیسم ها یا یک نوع سویه، دوز مصرفی و طول دوره درمان) را به کل پروبیوتیک ها تعمیم داد.

🔻مطالعات متعدد در زمینه اثربخشی پروبیوتیکها در IBS، از نظر متدولوژی و مدت درمان محدودیت دارند و شواهد کافی برای اثرگذاری قطعی در نتیجه تجویز پروبیوتیک ارائه نمی کنند.

🔻به نظر میرسد، بیمار مبتلا به IBS با شکایت اسهال، با جایگزنی فلور از دست رفته متعاقب اسهال، سود بیشتری ازین درمان می برد.

🔻سویه هایی که شواهدی از تاثیرگذاری در IBS داشته اند:
✅✅باسیلوس اینفانتیس، که مطالعات قوی تری در موردش وجود دارد ولی دوز-پاسخ مشخصی از مطالعات بدست نیامده است.
✅لاکتوباسیلوس سالیواریس، که در مطالعات نسبت سطح سرمی اینترلوکین ۱۰ به ۱۲ و شرایط پیش التهابی را کاهش داده است.
✅لاکتوباسیلوس پلانتاروم، که سبب تثبیت شرایط بیماری شده و اثر تجویز یکماهه آن، تا یکسال مشاهده شد.

🔻اگرچه این لیست رو به گسترش است و حتی گونه هایی با مهندسی ژنتیکی در حال اضافه شدن هستند که میتوانند موادی با خاصیت تعدیل کنندگی سیتم ایمنی آزاد کنند.

🔻در حال حاضر ترجیح بر آن است که در درمان با رژیم پروبیوتیک، به جای استفاده از ترکیب میکروارگانیسمهای مختلف ، تنها فلور خاصی که تحت تاثیر قرار گرفته جایگزین شود، زیرا مطالعاتی که از فرآورده های ترکیبی استفاده کرده بودند تاثیر مضاعفی ندیدند.

🔻پره بیوتیک ها: فیبر و از دسته کربوهیدراتهای غیرقابل هضم هستند
ولی میتوانند اسید چرب، ترکیبات فنولی و فیتوشیمیایی نیز باشند. ترکیباتی که بیشتر استفاده می شوند اولیگوساکاریدهای تخمیر پذیر اینولین، فروکتواولیگوساکارید (FOS)، گالاکتواولیگوساکارید (GOS) و لاکتولوز هستند.

🔻اگرچه در یک مطالعه استفاده از سین بیوتیک با اجزای مشخص نسبت به استفاده از پروبیوتیک سبب بهبود نسبی IBS شده است، شواهد کافی از اثرگذاری قطعی وجود ندارد.
*Irritable bowel syndrome

✏️UpToDate, 2018

✍🏼دکتر زهره لبّانی مطلق
دستیاران تخصصی فارماکوتراپی (داروسازی بالینی) دانشگاه علوم پزشکی تهران